Rabu, 18 November 2020

historia del Profeta Yusuf (kisah Nabi Yusuf)


Sayyedina Yusuf fue uno de los doce hijos de sayyedinaYa´qub, quien también es conocido como Israel. La historia desayyedina Yusuf es narrado maravillosamente en Surah Yusuf, la cual fue revelada al profeta Muhammad, que Allah lo bendiga y que la paz sea con él, en Makka cuando los Judíos le preguntaron sobre el profeta que nació en la Tierra Santa, pero quien se volvió el líder de Egipto- los Judíos que le preguntaron sabían muy bien que esta historia no la conocían los Árabes: Cuando Yusuf dijo a su padre: “¡Padre mío! He visto once estrellas, al sol y la luna: y los he visto postrados ante mí. Dijo: ¡Hijo mío! No cuentes tu visión a tus hermanos porque si lo haces tramarán algo contra ti, verdaderamente el Shaytán es un claro enemigo para el hombre. Así es como tu Señor te ha escogido y te enseñará parte de la interpretación de los relatos, completando Su bendición sobre ti y sobre la familia de Yaqub, como ya hizo anteriormente con tus abuelos Ibrahim e Ishaq. Es cierto que tu Señor es Conocedor y Sabio. Y ciertamente que en Yusuf y sus hermanos hay signos para los que preguntan. Cuando dijeron: Yusuf y su hermano son más amados para nuestro padre que nosotros a pesar de que somos todos de un clan; nuestro padre está en un claro error.

Matad a Yusuf o abandonadlo en una tierra cualquiera para que así el rostro de vuestro padre se vuelva únicamente a vosotros. Y una vez que lo hayáis hecho podréis ser gente recta.

Y dijo uno de ellos: ¡No matéis a Yusuf! Arrojadlo al fondo del aljibe y así podrá recogerlo algún viajero, ya que estáis decididos a hacerlo. Dijeron: ¡Padre! ¿Qué te ocurre que no confías a Yusuf cuando nosotros somos para él buenos consejeros? Mándalo mañana con nosotros, pastoreará y jugará y estaremos al cuidado de él. Dijo: Me entristece que os lo llevéis y temo que se lo coma el lobo mientras estáis descuidados de él.

Dijeron: Si el lobo se lo comiera siendo, como somos, todo un clan, sería nuestra perdición. Y una vez que se lo hubieran llevado y hubieron acordado que lo arrojarían al fondo del aljibe, le inspiramos: "Algún día les harás saber lo que han hecho y no se darán cuenta."

Al anochecer se presentaron ante su padre llorando. Dijeron: ¡Padre! Nos fuimos a hacer carreras y dejamos a Yusuf junto a nuestras cosas y el lobo se lo comió y aunque no nos vas a creer, decimos la verdad. Y enseñaron una túnica con sangre falsa. Dijo: ¡No! Vuestras almas os han inducido a algo, pero hermosa paciencia y en Allah es en Quien hay que buscar ayuda contra lo que contáis.

Y llegaron unos viajeros que enviaron por agua a su aguador, y cuando éste descolgó su cubo, exclamó: ¡Albricias! Aquí hay un muchacho. Y lo ocultaron como mercancía. Pero Allah sabía lo que hacían. Y lo vendieron a bajo precio, unos cuantos dirhams, para deshacerse de él.

Y el que lo había comprado, que era de Misr, le dijo a su mujer: Hónralo mientras permanezca entre nosotros porque tal vez nos beneficie o quizás lo adoptemos como hijo. Y así fue como le dimos una posición a Yusuf en la tierra y se hizo propicio que le enseñaremos la interpretación de los relatos. Allah es Invencible en Su mandato, sin embargo la mayoría de los hombres no lo saben.

Y cuando hubo alcanzado la madurez, le dimos sabiduría y conocimiento. Así es como recompensamos a los que hacen el bien. Entonces aquélla en cuya casa estaba lo requirió, cerró las puertas y le dijo: Ven aquí. Él contestó: ¡Qué Allah me proteja! Mi Señor es el mejor refugio. Es cierto que los injustos no tienen éxito.

Ella lo deseaba y él la deseó, pero vio que era una prueba de su Señor. Fue así para apartar de él el mal y la indecencia. En verdad es uno de Nuestros siervos elegidos. Ambos corrieron hacia la puerta y entonces ella le rasgó la túnica por detrás; y en esto se encontraron a su marido junto a la puerta. Dijo ella: ¿Qué pago merece aquel que quiere mal para tu familia sino ser encerrado o recibir un doloroso castigo?

Dijo él: Ella me requirió. Y un testigo de la familia de ella sugirió: Si la túnica está rasgada por delante  es que ella dice la verdad y él es de los que mienten, pero si la túnica está rasgada por detrás, entonces es ella la que miente y él es de los que dicen la verdad. Y cuando vio que la túnica estaba rasgada por detrás, dijo: Esta es una de vuestras artimañas (mujeres) pues es cierto que vuestra astucia es enorme.

¡Yusuf! Apártate de esto y tú (mujer) pide perdón por tu falta pues realmente has sido de las que cometen faltas. Y dijo un grupo de mujeres en la ciudad: La mujer del Aziz ha pretendido a su criado, el amor por él la ha llegado a lo más hondo y la vemos claramente perdida. Cuando ella se enteró de sus maquinaciones las mandó llamar y les preparó acomodo. Les dio a cada una un cuchillo y dijo: ¡Sal ahora ante ellas! Y cuando lo vieron, se quedaron maravilladas y se cortaron en las manos sin darse cuenta. (Para cortar unas naranjas que les había ofrecido.) 

Dijeron: ¡Válganos Allah! Esto no es un ser humano sino un ángel noble. Dijo: aquí tenéis a aquel por quien me habéis censurado, yo lo solicité, pero él se guardo; sin embargo, si no hace lo que le ordeno lo encarcelarán y quedará entre los humillados.

Dijo: ¡Señor mío! Prefiero la cárcel antes que aquello a lo que me invitan, pero si no alejas de mí sus artimañas cederé ante ellas y seré de los ignorantes. Su Señor le respondió y lo apartó de sus astucias, es cierto que Él es Quien oye y Quien sabe.

Luego, a pesar de haber visto los signos, les pareció conveniente encarcelarlo por un tiempo. Y con él entraron  la cárcel dos jóvenes criados. Uno de ellos dijo: Me he visto (en sueños) haciendo vino. Y dijo el otro: Me ha visto llevando sobre la cabeza un pan del que comían los pájaros. Dinos cual es su interpretación pues ciertamente vemos que eres de los que hacen el bien.

Dijo: No os llegará ninguna comida que sea parte de vuestra provisión sin que antes de que os haya llegado no os haya dicho en qué consiste, eso es parte de lo que mí Señor me ha enseñado. Realmente abandoné la forma de adoración de una gente que no creía en Allah y negaba la Ultima Vida. Y seguí la forma de adoración de mis padres Ibrahim, Ishaq y Yaqub. No cabía en nosotros que asociáramos nada con Allah, eso es parte del favor de Allah para con nosotros y para los hombres; sin embargo la mayoría de ellos no son agradecidos.

Compañeros de cárcel? ¿Qué es mejor, (adorar a) señores distintos, o a Allah, el Único, el Dominante? Los que adoráis fuera de Él no son sino nombres que vosotros y vuestros padres habéis dado y en los que Allah no ha hecho descender ningún poder. El juicio sólo pertenece a Allah que ha ordenado que lo adoréis únicamente a Él. Ésa es la Adoración recta, sin embargo la mayoría de los hombres no saben.

¡Compañeros de cárcel! Uno de vosotros escanciará vino a su señor mientras que el otro será crucificado y los pájaros comerán de su cabeza. El asunto sobre el que me habéis consultado ha sido decretado. Le dijo al que de los dos se suponía salvado. Háblale de mí a tu señor. Pero el Shaytán hizo que se olvidara de mencionarlo. Y permaneció en la cárcel varios años.

Y dijo el rey: He visto siete vacas gordas a las que comían siete flacas y siete espigas verdes y otras tantas secas. ¡Nobles! Dad un juicio sobre me visión si podéis interpretar las visiones. Dijeron: Es una maraña de ensueños y nosotros no conocemos la interpretación de los ensueños.

El que de los dos se había salvado, acordándose después, pasando un tiempo, dijo: Yo os diré su interpretación, dejadme ir. ¡Yusuf! Tú eres veraz, danos un juicio sobre siete vacas gordas a las que comen siete flacas y  siete espigas verdes y otras tantas secas, para que regrese a la gente y puedan saber. Dijo: Sembraréis como de costumbre siete años. La cosecha que recojáis dejadla en sus espigas a excepción de un poco de lo que comeréis.

Luego vendrán siete años difíciles que agotarán lo que hayáis acopiado para ellos a excepción de un poco que guardéis. Luego vendrá un año en el que los hombres serán socorridos y en el que prensarán. Y dijo el Rey: ¡Traedlo ante mí! Y cuando el mensajero llegó a él, éste le dijo: Vuelve a tu Señor y pregúntale cómo fue que aquéllas mujeres se cortaron en las manos, ciertamente el rey conoce su artimaña.

Dijo: ¿Qué pasó cuando pretendistéis a Yusuf? Dijeron: ¡Allah nos libre! No supimos nada malo de él. La mujer de Aziz dijo: Ahora se muestra la verdad, yo lo pretendí y ciertamente él es sincero. Esto es para que se sepa que yo no lo traicioné en su ausencia y que Allah no guía la astucia de los traidores. Y yo no digo que mi alma sea inocente pues es cierto que el alma ordena insistentemente el mal, excepto cuando mi Señor tiene misericordia.

Y dijo el rey: ¡Traédmelo! que lo he elegido para mí. Y al ver cómo hablaba, le dijo: En verdad, hoy gozas de posición ante nos y estás seguro. Dijo: Ponme al cargo de las despensas del País, pues ciertamente soy buen guardián y conocedor.

Así es como dimos una posición a Yusuf en la tierra, en la que podía residir donde quisiera. Llegamos con Nuestra misericordia a quien queremos y no dejamos que se pierda la recompensa de los que hacen el bien. Pero la recompensa de la Última Vida es mejor para los que creen y tienen temor (de Allah).

Y vinieron los hermanos de Yusuf, se presentaron ante él y él los reconoció aunque ellos no lo reconocieron. Cuando les había suministrado sus provisiones les dijo: traedme a vuestro hermano de padre, ya veis que doy la medida cumplida (en el grano) y soy el mejor de los anfitriones. Si no me lo traéis, no podréis abasteceros de mí, ni acercaros.

Dijeron: Persuadiremos a su padre para que nos lo deje: eso es lo que haremos. Y les dijo a sus criados: Ponedles las mercancías que trajeron en las alforjas, para que las reconozcan al llegar a su gente y les haga regresar. (Es decir, Yusuf devolvió a sus hermanos las mercancías que éstos habían traído para cambiarlas por grano como una muestra de generosidad que les hiciera desear volver de nuevo, al descubrirlo).

Y cuando volvieron a su padre le dijeron: ¡Padre! Nos han dicho que nos abastecerán más, permite que venga con nosotros nuestro hermano para que así nos abastezcan; y de verdad que cuidaremos de él. Dijo: ¿Acaso os lo he de confiar como os confié antes a su hermano? Allah es mejor protección y Él es el más Misericordioso de los misericordiosos.

Y cuando abrieron sus alforjas descubrieron que se les habían devuelto las mercancías y dijeron: ¡Padre! ¿Qué más podemos desear? Nos han devuelto las mercancías. Aprovisionaremos a nuestras familias, cuidaremos de nuestro hermano y tendremos la carga de un camello más. Éso es fácil. Dijo: No lo enviaré con vosotros hasta que no os comprometáis jurando por Allah que me lo vais a traer, excepto que puedan con todos vosotros. Y cuando hubieron dado su promesa, les dijo: Allah es Guardián de lo que decimos.

Y dijo: ¡Hijos míos! No entréis por una sóla puerta, entrad por puertas distintas. (Este consejo de Yaqub a sus hijos tenía el propósito de evitar el mal ojo, ya que eran once hermanos de aspecto hermoso y noble y Yaqub temía que al verlos entrar juntos, alguien sintiera envidia de ellos y pudieran ser víctimas del mal ojo. La ciudad de Misr (Menfis) tenía cuatro puertas.) Yo no puedo hacer nada por vosotros frente a Allah. En verdad el juicio sólo pertenece a Allah, en Él se confíen los que confían.

Y entraron por donde su padre les había ordenado. Aunque no les habría servido de nada ante Allah, pues no fue sino para que Yaqub satisfaciera una necesidad de su alma; y es cierto que él tenía conocimiento procedente de lo que le habíamos enseñado. Sin embargo la mayoría de los hombres no saben.

Y cuando se presentaron ante  Yusuf, éste llamo aparte a su hermano y le dijo: Yo soy tu hermano, no desesperes por lo que hicieron. Y al abastecerles las provisiones puso una copa en la alforja de su hermano. Luego alguien exclamó: ¡Caravaneros, sois unos ladrones! Dijeron volviéndose a ellos: ¿Qué habéis perdido? Dijeron: Hemos perdido la copa del rey. Quien la encuentre tendrá la carga de un camello, lo garantizo. 

Dijeron: ¡Por Allah! Sabéis perfectamente que no hemos venido a traer corrupción en la tierra ni somos ladrones. Dijeron: Y si estáis mintiendo, ¿qué castigo os damos? Contestaron: Qué el castigo de aquel en cuyas alforjas se encuentre sea su propia persona. Así pagamos a los injustos. Y comenzó por las alforjas de ellos antes que la de su hermano para después sacar las alforjas de su hermano. Así fue como le enseñamos a Yusuf el ardid del que se sirvió. No podía prender a su hermano según la ley (en Arabe "din") del rey, a menos que Allah quisiera. Elevamos en grados a quien queremos, y por encima de todo poseedor de conocimiento hay un Conocedor. Dijeron: Si ha robado, ya robó antes un hermano suyo. Y Yusuf, sin mostrárselo a ellos, dijo para sí mismo: Vosotros estáis en peor situación y Allah conoce lo que atribuís. Dijeron: ¡Mi aziz!, él tiene un padre muy anciano, toma en su lugar a uno de nosotros, ciertamente vemos que eres de los que hacen el bien. Dijo: Nos refugiamos en Allah de quedarnos con nadie que no sea aquel en cuyo poder encontramos nuestra propiedad, pues en ese caso seríamos injustos.

Y cuando hubieron perdido la esperanza se retiraron a deliberar. Dijo el mayor de ellos: ¿Es que no sabéis que nuestro padre recibió de nosotros un compromiso ante Allah, además del descuido que antes tuvistéis con Yusuf? No saldré de esta tierra mientras no me lo permita mi padre o Allah juzgue a mi favor. Y Él es el mejor de los jueces.

Regresad a vuestro padre y decidle: ¡Padre! Tu hijo ha robado, sólo damos fe de lo que conocemos y no estamos al cuidado de lo desconocido. Pregunta en la ciudad en la que hemos estado y a la caravana con la que hemos venido. Es cierto que decimos la verdad.

Dijo: ¡No! Vuestras almas os han incitado a algo, pero hermosa paciencia. Puede que Allah me los traiga a todos a la vez, verdaderamente Él es el Conocedor y el Sabio. Se apartó de ellos y dijo: ¡Qué pena siento por Yusuf! Y sus ojos, de tristeza, se volvieron blancos mientras reprimía la ira de su dolor. Dijeron: ¡Por Allah que no vas a dejar de ecordar a Yusuf hasta consumirte o llegar a parecer!

Dijo: Yo sólo me lamento de mi dolor y  de mi pena ante Allah y sé de Allah lo que no sabéis. ¡Hijos míos! Id e indagad acerca de Yusuf y de su hermano y no desesperéis de la misericordia de Allah, pues sólo desespera da la misericordia de Allah la gente que se niega a creer. Y cuando se presentaron ante él, le dijeron: ¡Aziz! Hemos sido tocados por la desgracia de nosotros y nuestra familia y traemos una mercancía exigua; abastécenos dándonos la medida completa y sé generoso con nosotros. Es cierto que Allah recompensa a los que dan con generosidad. Dijo: ¿Sabéis lo que hicisteis con Yusuf y con su hermano mientras erais ignorantes? Dijeron: ¿Tú eres Yusuf? Dijo: Yo soy Yusuf y éste es mi hermano. Allah nos ha favorecido. Quién tiene temor (de Allah) y tiene paciencia... es verdad que Allah no deja que se pierda la recompensa de los que hacen el bien.

Dijeron: ¡Por Allah! Qué Allah te ha preferido sobre nosotros y es cierto que hemos cometido maldades. Dijo: No hay ningún reproche contra vosotros; hoy Allah os ha perdonado y Él es el más Misericordioso de los misericordiosos. Marchad llevándose esta túnica mía y echadla sobre el rostro de mi padre que así volverá a ver y traedme a toda vuestra familia.

Y cuando la caravana hubo partido, dijo su padre: Percibo el olor de Yusuf, aunque penséis que estoy desviando. Dijeron: ¡Por Allah! Qué has vuelto a tu antigua perdición.(Sus nietos o quienes estaban con él) (Aquí el término traducido como perdición tiene el sentido de amor, perdición de amor, como en una de las interpretaciones de la aleya 7 de la sura 93).

Y cuando llegó el portador de las buenas nuevas; se la echó sobre la cara y recuperó la vista. Y dijo: ¿No os dije que sabía de Allah lo que no sabéis? Dijeron: ¡Padre! Perdona nuestras faltas, realmente hemos cometido maldades. Dijo: Pediré perdón por vosotros a mi Señor pues es verdad que Él es el Perdonador, el Compasivo.

Y cuando se presentaron ante Yusuf, éste abrazó a sus padres y dijo: Entrad en Misr, si Allah quiere, seguros. Subió a sus padres sobre el trono y cayeron postrados en (reverencia) ante él, dijo: ¡Padre mío! Ésta es la interpretación de mi visión anterior, mi Señor ha hecho que se realizara y me favoreció al sacarme de prisión y al haberos traído a mí desde el desierto después de que el Shaytán hubiera sembrado la discordia entre mí y mis hermanos. Realmente mi Señor es Benévolo en lo que quiere y es cierto que es el Conocedor, el Sabio.

 ¡Señor mío! Me has dado soberanía y me has enseñado a interpretar los relatos. Tú que creaste los cielos y la tierra, eres mi Protector en esta vida y en la Última. Haz que muera sometido a Ti y reúneme con los justos”. (12.4-101).

“Allah concluye Surah Yusuf con estas palabras: Eso forma parte de las noticias del No-Visto que te inspiramos, tú no estabas junto a ellos cuando decidieron y tramaron su asunto. Pero la mayor parte de los hombres, aunque tú lo ansíes, no son creyentes. (Tú: se refiere a Muhammad).

Y no les pides ningún pago a cambio. No es sino un recuerdo para los mundos. ¡Cuántos signos hay en los cielos y en la tierra! Pasan delante de ellos y se apartan. La mayoría de ellos no creen en Allah y son asociadores. ¿Acaso están libres de que les llegue algo del castigo de Allah que los envuelva; o de que les llegue la hora de repente sin darse cuenta?

Di: Este es mi camino. Llamo a (la adoración) de Allah basado en una clara visión, tanto yo como los que me siguen. Y ¡Gloria a Allah! Yo no soy de los que asocian. Antes de ti no hemos enviado sino hombres, sacados de la gente de las ciudades, a los que se los inspiró. ¿Es que no han ido por la tierra y han visto cómo terminaron los que hubo antes de ellos? Realmente la Morada de la Última Vida es mejor para aquéllos que tienen temor (de Allah). ¿Es que no váis a razonar?

Incluso cuando Nuestros mensajeros habían ya desesperado, creyendo que habían sido negados definitivamente, llegó a ellos Nuestro auxilio y salvamos a quien quisimos. Nuestro castigo no se aparta de la gente que hace el mal.

En su historia hay una lección para los que saben reconocer lo esencial. Y no es un relato inventado, sino una confirmación de lo que ya tenían, una aclaración precisa de cada cosa y un guía y una misericordia para gente que cree.(12.102-111).

Después de que la familia de Ya’qub, quien también fue conocido cómo Israel, se habían vueltos a unir con reconciliación en Egipto, allí se quedaron. Después de varias generaciones, sus descendientes ya eran un gran número de gente, formando las doce tribus que en conjunto se conocían cómo la Tribu de Israel.

Wedharing Ilmu Makrifat


Sampun kawiyak warananing jagad
Datan maleh hawujud pralampita sakawit
Datan saget kadunungaken ing budi pra kawulo
Sabab handulu kahanan kamot ing sanepan
Pramila kawedar soho kagunggung sampun
Sadya kahanan dumadi kawiwitan padjajaran bumi
Kasaput bramantyaning Sang hyang hanantobogo
Mesu brata sampun badar ing pasepening pratapan

Kadulu ing katebihan tindaknyo sang noto hanitih estitama
Katemah taksih karsa sesinglon rupa hambawur kawulo
Bumi loka taksih kebak ing waspa
Tanah djawi kalimput ing prahara
Lamun sadya piwulang luhur pra wasis datan kapidangetaken
Ajaran suci pra wiku lan ulama datan kaprungu sampun
Ujaring si gaplok sabdane pra wiku lan ulama
Datan maleh kuwawa hambasuh budi candolo

Ambeg angkoro datan saget kagondoli
Duh, jagat kuwasaning Gusti
Pra dasih kadya selo brakiti hamawur tetangisan
Katyoso saget kaprungu ing monco
Lumarap ing waspa hanyaput sadya tentreming manah pra dasih
Ing wetan brang pernahe
Lumarap tapel wates gelang lan kuriphan
Bumi blumbangan bakale katrajang ing mayangkara

Nusa kembini bakalan hanglangut ing sepi
Rinakut dening agni soko yomani
Pra taruna gyo rangkut tumandang
Gugur gunung gyo sabiyantu
Lamun welas adedasar asih tanpa pamrih
Tumuju ing prasetyoning karahayoning bawono
Pralampita kasebat sampun, tutuping warso gyo kinanti
Gunggunging layon datan kapetung

Wusana kinaryo tumbal gyo Hyang Batara Kala
Sinengker sampun lakuning jagad kadulu
Datan sadengah titah gyo purna mratelakaken kang dumugi
Lamun datan titah pujangkara kasihing Gusti
Mesti bakal katalumpen soho kasiku
hamedar sasmitaning alam sunyaluri
kasebat sastra jendra hayuningrat
Lamun taksih karsa ing pepemut

Lamun taksih eling ing pepeling
Lamun taksih setyotuhu mring piwulanging werda suci
Lamun taksih kadunungan cahyaning Gusti
Mrih rahayu ing tindak dumugi
Tansah emut sasmitaning kang simandi
Tutup babagan hawa sanga mesu budi olah semedi
Tansah manuwun pangayoman saking Gusti
Tansah waspada mring lakuning tirta ubaling agni angkara

Laju kiprahipun bayu bakale
Gyo hamikut bebanten dumugi
Wadya bala bregasakan gyo kembul bujana handra wina
Handulu waspa soho panandaning pra kawulo
Wong tua kang kecalan atmojo
Kanoman podo liwung kapengat dening asmara
Rerantaning bocah kang katilar wong tuwo dadi kunarpo
Eling den eling…….

Gelar sepapan barisaning pra lampor hambrakut kidul pernahe
Padjajaran bumi pinangko pambukaning pepemut
Tutuping warso pinangka madyaning lampah nampi pacobi
Lamun taksih kadunungan daya iman sejati bakale adoh ing bilahi
Tapel wates gelang, kuriphan lumeret wetan bumi Blumbangan
Jinangka Nusa Kembini bakale kapiran ing bilahi
Bumi Klungkung manggih rahayu
Kalis ing rubedo, kalis ing bebendu

Wusananing oncating Sang kala,
Katitik ing pucuking Sapta renggo
Sang Nata gyo jumangkah,
Nungkulaken kyai sidem kayom
Pinayungan songgsong tunggul naga,
Kaderekaken sang Ismoyo
Gyo luwar sadya panandhang,
Oncat kapracondang pra wadya begasaan

Gyo sumingkir podo tinggal glanggang
Kasoran pamoring sang nata
Bumi djawi rahayu kinanti ing dumugi
Lamun katumbalan iklhas ing budi
Gyo bali minturut dawuh
Soho piwulang ing werda suci
Sakawit sadya puniko
Hamung kinaryo hangunduh wohing pakarti

Tansah ngunjuk syukur mring Ilahi
Saperlu rahayu awak mami
Sabab tanpo rowang sanak kadang bakale ngrewangi
Manowo taksih nandang pacobi
Hamung Iman soho setyo ing janji
Mring dawuhing guru sejati bakale bisa
Wujudake manunggaling kawula Gusti
Inggih puniko margi ingkang bakale nyentosani


WIJINING URIP

Wimbaning rasa kang aneng jro ati, wimbaning katongton, pan rumongso anuksma rasane, ing tingal sih rasane kang urip, kumpule dumadi, raos sakahetung.

Mapan aling wijining ngaurip, wijine sawiyah, enur suhut kalawan ngelmune, wadah ira geni lawan angina, ping kalihe malih, siti lawan banyu, iya iku tunggale sawiji sampurnane dadi wong.

Tiningalan iku ing lair ira, iya iku rasa banyu urip, kuwat ira angina, geni karep nepsu iku ingkang amadahi, dadinira awor, iku pada lan lair tamtune.
Rasa cahya manjing marang ngelmi, wiji kang duweni, tan kena cinaturan ingaranan sampurnaning urip, iku dipun cernoh, aja sira karem donya bae, pan weruh wawekasan urip, cahya rasa urip iku dipun weroh .

Sipat iku kang sira tingali marganipun weroh, iyo apan iku ing dadine, yenta weruh sira rupa jati, nggon ira aurip, iku misih bingung .
Iya mengko sira sun tuturi tegese kang raos, aja sira tingal jaba bae, upamanira yen sira guling lamun sira ngimpi , sapa kang andulu raragane pan kira aguling, ing jero miraos wan loro tunggale, nora pisah pan ora atunggil, pilih kang ngawruhi, lir kaca dinulu .

Jroning kaca sira tingali, tanpa dununging nggon, iya uga among sira dhewe kaca iku umpamane jisim, kalimputan urip, sukma kang ndulu, rasa iku kang wujut jati, katingal kang katon, sirno jisim mulih ing asale, mapan asalira duk dumadi, bhumi angina geni, kaping patte banyu.
Jisim alus tan kena ing pati, iyo iku erroh, among rasa nikmat lan larane, tandya wangenan nggon ira aurip.

Lan sakehe kang jro nala tingali sayekti, kalbunira nyatane Hyang Widi, kakelir sayekti, megane pandulu.
Umpamane lir sare lan estri tingal ira raos, sumrah kabeh ing raga nikmate, suka nikmat tan wonten kuwatir, tan ngraos darbeni, sedaya pan kumpul.
Lamun sira yen arsa aguling, tan dyanen sayektos, napas ira pan iku yektine, sarta lamun sira manjing, lampahe aririh, rahmat kang tumurun.

Liyaping netra kang rohmat wus manjing, ing jro manah awor, dadya lali ing kanikmatane, marma datan anget raga iki, tanwruh kula gusti, dudu iyo dudu.
Iya iku al bransanusiri, Mukhammad rasengo, sira kawiti kang sun dadekake, pan wiji sekalir dumadi, saking ing sireki, sira saking ingsun.
Dipun reksa saranaken urip, pasrahna Hyang Manon, dipun nggono rasa sarirane, dipun awae nggonira ngulati, kang trus lawan ngelmi, pituduh ing guru.

Sabdaning gurunen ngati-ati, anuta ing pakon, sarta iklas ing pangidhep kaberah, pati urip datan den rasani, sunya lawan lawan singgih, pan ora kaetung.
Mengko padha sun tuturi malih, brahisih kang katon, kweruhana, ya ing dadine, pan ing raga dununge ing ati, ati ingkang putih, arane pausuh.
Patang prakara dadine kang isih, pan sanes kang enggon, ingkang dhingine jantung nggone, kaping kalihe limpa sadyang ati, tyaspangasih, kaping tiganipun.

Ingkang welas sarta awor asih, iku ning papusuh, tulung tinulung ing kono kuwi, tyas ing sih lakune dhemeni, tresna lan kapengin iku nggonipun.
Ingkang wonten jejantung puniki, kasmaran ingkang wong, iya supe marang liyane, kerut sedyane sih lan rasmi, rasaning sih, sadaya kapengku.
Ingkang kekalih sih dunya kang katon, lana reremen kalawan tunggale, budi piker metu ing jro ati, sabar lileng pati, donya tan kaetung,

Kaweruhana ja sira lali iku kang weruh, ing marmane aling ing paberane, barang cinta pangucap ing osik lawan esir, ya saking Hyang Agung.
Pan tarima lakune kang yekti, iku imaning wong, ingkang padhang nora pethenge, iya padhang tegese pan eling, nora kena lali, iku dhikir Ya Hu.
Erapipun kang dhikir puniki, napas manjing wiwitane panjinge napas, wedalipun napas Hu kang kapuji, ing sajeke urip, melek lawan turu.

Tegese Ya hu Allah kang urip, kang mubeng tumuwoh, sakabeh kang gumelar, urip langgeng ingkang Maha Suci, aniyata dhikir, ing sakjroning kalbu, iya iku sampurna kang urip, dadene papan awor, awor cahya kang padhange linge, pan ciptanen dadine sawiji, iya ruh ilafi, dadine jeng rasul.

Nalikane sira angabekti, rumongsaha kang awor, tuwin sira dhuk dhikir kalane, pan ing kono nggoning kang ning, raganira iki sirnaning pandulu liyaping netra.
Kebut ing ati akbarira awor, petenging tyas tan aling ragane, Wimbuh ira katingal jro ati mring kang Maha Suci, Sih ira Hyang Agung.

Datan mawi lantarane malih, Sih Pangeraning wong, Iya rahmatira iku kabeh, Yakna rahmat Sih tumurun tan elingling diri, tansah manah liwung.

Wedharing Drajading ilmu

Ilmu iku angele yen durung ketemu , kamongko ketemune ilmu iku mowo laku, lakune ilmu iku manut ilmu opo kang disinau. Manungso perlu ngudi marang ilmu, sebab manungso kang ora darbe ilmu rugi uripe lan asor drajate. Gusti Allah bakal paring ilham marang manungso kanthi ilmu sing temen-temen disinau. Laku kang utomo yoiku kang biso njogo tutuk (lesan), kang tansah biso gawe seneng(resep), lan tentreme atining liyan lan ora seneng gawe ontran-ontran lan kerusakan. Kudu ngungkurake sifat sombong lan ojo demen marang pangalembono, tamak lan riya.

Saben manungso mesthi darbe akal, pikiran lan perasaan kang kasebut cipto, roso lan karso. Cipto lan roso dumunung ono ing alam bebuden ono ing ati, karso dumunung ono ing alam gerak (solah bowo) kang dumunung ing ponco indriyo. Kalamun manungso tansah dhemen ngolah marang cipto lan roso ngereh ing karso, mulo manungso bakal dadi manungso waspodho lan wicaksono. Nadyan manungso kang wus akeh umure nanging yen ora dhemen mriksani roso ing kono manungso kaaran lir sepah asamun pindho ampas mbrabas, kalamun tebu ilang roso legine kari sepahe ora ono gunane. Malah-malah wus tuwo pikun, kolo mangsane ono ing pasamuwan sok gonyak ganyuk gunemane mung tansah anglenglingsemi. Amergo sopo ?.....

Amergo amung anut karsaning priyonggo, yen ngomong datan kapikir ing sebab lan akibat ing tembe mburine. Karmane amung tansah ginunggung kepingin ugungan sakdino-dino anggunge andedhukur ngelantur pindho kukilo kang kaimbo-imbo, ora gelem yen kaaran balilu rumongso pinter, rumongso ngerti, yen ngomong mung asal ombo gumaleger ngebaki papan koyo tenan-tenano. Kaumpamak-ke pindho guo katiyupan samirono suwarane medeni utowo mirisake atine sing krungu. Datan gelem ngalah, datan gelem kabantah ora genah, mung kakehan cacah nglantur tanpo wewatesan lan wewatonan. Seneng ngomong sing ora-ora lan aneh-aneh, kolo mangsane ora biso di tompo akal lan nalar. Gayane koyo profesor sing pinter kang wus mumpuni marang ing kawruh, awatak sombong seneng ngobral kondho kang ngoyoworo mung dhemen pangalembono.

Kahanan kang koyo mangkono iku biso kaarani urip kang muspro lan rusak , daran mangerti marang tumindak koyo bocah cilik mung seneng aleman nanging yen ono boyo pekewuh embuh ora weruh, atine susah gelisah ngendel-ngendelake wong tuwane, dumeh wong tuwane duwe pangkat, drajat, kekuasaan lan kedudukan kamongko awake dewe kosong mlompong ora darbe opo-opo. Sifat manungso kang koyo mangkono iku manungso kang mamang, katitik soko pangomongane ora gelem ngalah kudu menang lan numpang yen berdebat nganggo debat kusir yen ngomong mung waton ngomong ananging ora tau omong ngganggio wewaton. Seneng ngeremehke liyan, ngendel-ngendelke jimat kemat awatak hadigang, hadigung lan hadiguno.

Hadigang: Watake gajak, ngendel-ngendelake karosanane, 
Hadigung: Watake wong sugih, ngendel-ngendelke sugihe utowo bandane,
Hadiguno: watake ulo kang mandi wisane, ngendel-ngendelake wisane.

Kamongko kang diarani jimat iku mung kaumpomoake wedak pupur sing nempel ono ing rai yen kausap bakal ilang datan langgeng utowo abadi.

Kepiye to sejatine sifat manungso kang waspodho lan wicaksono?...Wong kang waspodho lan wicaksono iku manungso kang tansah nggegilut marang ing kawruh kautaman lan anggenggulang ing saliring ilmu kang nyoto kanggo doyo tumekaning delahan. Mulo kang waspodho lan wicaksono iku lire datan keweran obah ing rening kahanan, anane agawe reseping priyonggo lan wong liyo. Sebab tansah mersudi marang kautaman jati, tumuju marang karahayon amung kepingin memayu hayuning bawono, sainggo biso agamuh mring Ywang Suksmo Kawekas, ing mangkono bakal biso momor pamoring sawujud. 

Manungso waspodho lan wicaksono ndarbeni sifat sabar, iklas lan narimo. Sabar nadyan kaolo-olo lumuh (gelem) kaarani balilu katompo kanthi iklas lan legowo datan mbantah, datan wegah, malah reko-reko bodho (balilu) ngaku yen isih cubluk ing kawruh. Ora gelem mbantah dongengan-dongengan lan omongan-omongan sing aneh-aneh sing ora biso katompo marang akal lan nalar. Gunane sing bodho supoyo ora lingsem lan ora ketoro bodhone. Sifat manungso kang mangkono tansah seneng, tentrem lan ayem nduwe ulat sumeh sugih pangapuro marang sakpodho-podho, welasan, dhemen srawung marang sakpadhane urip sopo wae, ora mbedak-mbedakke, suku, bongso, golongan, pangkat, drajat, sugih lan mlarat. Keno diparibasaake, biso ajur-ajer, mancolo putro mancolo putri, momod, momong, lan momor.

Kanggo ningkatake urip kang mulyo kudu darbe ati sing suci lan ati kang berbudi bowo laksono utowo ati segoro. Ati kang suci iku bakal tumus marang pambudi kang bener lan pener, bakal antuk kanugrahan soko Ywang Agung. Carane supoyo antuk ati kang suci dhemeno merguru marang kang bener-bener wus pono (ngerti) ing kawruh, ngerti marang ing hukum, tuhu marang ing agomo, sugih ing ngawiryo, jumbuh lahir lan batine, syukur antuk guru kang isih turunane ratu utowo pandhito kang dhemen tarakbroto, ojo siro dhemen merguru marang guru kang seneng ngolah marang ilmu joyo kawijayan, kasantikan lan kanuragan awit bakal biso nyengsaraake donyo tumekaning aherat. Utowo syukur yen antuk guru kang biso nuduhake asal mulo niro pribadhi sakora-orane ngerti kamulyaning urip lan katentreman.

Nyinau marang ilmu kang koyo mangkene pancen akeh godho lan rubedo yen ora tabah malah biso dadi sengsoro lan rekoso. Opo maneh ilmu kang ngarah gaib, kang angarah ilmu kang ora kasat moto kudu wani tirakat lan khilawat. Megeng napas, ngatur napas, ngadohi sesirik manut-miturut opo aturane ngendaleni utowo ngekang howo lan napsu, kalamun biso mangkono kaaran wong tuwo kang tuwuh. Nadyan durung tuwo manungsane nanging wus tuwo panggraitane utowo pamikirane. Sebab dumununging ilmu iku sejatine ora mandang akehe umure, ora mandang marang drajat lan pangkat utowo titel-e opo maneh bondho donyo. Nanging dumunung ono wong kang antuk kanugrahan, lan manungso kang dhemen olah topo broto kang tansah ngendaleni marang napsu aluamah, amarah lan supiyah lan ugo kang mangerteni sing nitahake lan sing di titahake, singnguwasani lan sing dikuwasani, sing murbo wiseso lan sing kapurbo. Manungso kang koyo mangkono iku wus kapacak ing pangandikane poro winasis, kang unine mangkene:
"Tan samar pamoring suksmo sinumoyo wahyuning asepi, sinimpen telenging kalbu, pambukaning warono tarlen saking liyep alayaping aluyup pindho pesating sumpeno, sumusuping roso jati" .

Dadi datan was-was marang ciri (citraning) manungso kang katitahake ing ndonyo kang mowo suksmo peparingingYwang Manon. Sebab wus karasukake jroning ati (kalbu) lan dihayati kanthi nyoto, karo nindakake semedhi ing wektu kang soyo sunyi. Mulo cirining (citraning) suksmo kawistiro wektu semedhi ing antraning. Sadar (eling) lan setengah sadar koyo-koyo wektu ngimpi nanging eling kabeh kang mangkono lumebu ing jroning roso ati. yen siro biso nindakake kanthi tumemen bakal antuk kanugrahaningpangeran, bakal bali marang alam kalanggengan bali marang asal niro pribadhi, ing kono bakal ketemu cahyo kang sumunar, dudu cahyaning jagat gumelar. Ananging siro kudu wani ngedohi marang kadonyan, awit kahanan ing ndonyo iku tansah gawe miris, tansah gawe mungsuh-mungsuhan, agawe resah, bingung, tangis, guyu, bungah lan susah. Opo maneh marang babagan bondho donyo kang saben dino tansah diupoyo nanging yen datan biso ngatur malah dadi mungsuh kalamun biso ngatur dadi mulyo lan raharjo ing donyo kasembadan opo kang kagayuh jinongko opo kang kasedoyo.

Akeh manungso kang kayungyun marang bondho datan idep marang tumindak nistho. Kadangkolo amargo bondho dadi kleru, nrajang angger-angger, mulo manungso kang koyo mangkono iku dadi peteng paningalane, peteng nitraning batin pindho sato kewan, uripe ing tembe bakal maharayongyong, nglambrang suksmane pindho kinjeng mabur kang tanpo soco, lir mego katiyup ing samirono kabuncang mrono , kabuncang mrene datan ono mandeg-e, sainggo kasikso amargo mung anut lakuning roso rumingso rikolo ing ndonyo. Mulo siro ojo mung podho rebutan daging bosok saumpamane kang bakal dadi racuning pribadhi. Kelingono pituture wong tuwo:

"Ojo dhemen siro ngepenakake rogo, urip kang adus bondho donyo ajibar-ajibur amburuwah lamun siro kabanjut ing tembe, badaniro mung bosok dadi lemah, sakolo suksma niro dadi sengsoro lir kinjeng mabur kang tanpo soco, ananging yen siro nindakake laku kang utomo embuh dadine ing tembe mburi".
Mulo siro nulad-o marang poro ulomo kang luhur bebuden-e kang tansah manekung ing Ywang Widhi, amung anut roso kang sawiji, kepingin anuju marang pangastuti. Pancen kanggo nggayuh urip kasunyatan iku manungso kudu mbudi doyo, nyambut gawe manut bakat lan kemampuane lan ndedongo kanthi ati kang madhep lan mantep. Salahe dewe kalamun manungso ora gelem ngutamakake marang pokok-pokoking urip ing alam ndonyo kamongko syarate kasunyatan iku ono patang perkoro, yoiku:

1. Brayat
Brayat wredine keturunan, manungso tanpo brayat (keturunan) bakal sengsoro tinemu ing tuwo, ananging yen duwe brayat datan kawulang wuruk bakal nemahi neroko.

2. Semat
Semat wredine bondho donyo, manungso tanpo bondho donyo dadi wong kang miskin, tansah kesurang-surang uripe mokal yen biso heneng lan hening anggone maneges marang Gusti Kang Moho Kuwoso.

3.. Derajat/Pangkat
Derajat/Pangkat wredine kalungguhan, kalamun manungso datan antuk kalungguhan, manungso ora nduweni wibowo lan ora pinercoyo ing liyan. Nanging yen kalungguhan iku kanggo tameng marang pribadhi biso ugo malah dadi nistho.

4. Keramat
Keramat wredine kanugrahan, manungso kang antuk kanugrahan yen biso anggon niro mapanake bakal dadi mulyaning asmo lan roso.

Mulo patang perkoro iki ojo kongsi anggoniro ngupadi, yen siro datan antuk siji-sijio, urip siro bakal muspro tanpo rego pindho godong jati aking, ing tembene mung tansah ngrentah tanpo genah.


 Serat Kautamaning Ilmu 


P A N G K U R
01

Mingkar-mingkuring ukara, akarana karenan mardi siwi, sinawung resmining kidung, sinuba sinukarta, mrih kretarta pakartining ilmu luhung,kang tumrap ing tanah Jawa, agama ageming aji.

02

Jinejer ing Weddhatama, mrih tan kemba kembenganing pambudi,mangka nadyan tuwa pikun, yen tan mikani rasa, yekti sepi sepa lir sepah asamun,samasane pakumpulan, gonyak-ganyuk nglelingsemi.

03

Nggugu karsane priyangga, nora nganggo peparah lamun angling,lumuh ingaran balilu, uger guru aleman, nanging janma ingkang wus waspadeng semu, sinamun samudana, sesadoning adu manis .

04

Si pengung nora nglegewa, sangsayarda denira cacariwis, ngandhar-andhar angendukur, kandhane nora kaprah, saya elok alangka longkangipun, si wasis waskitha ngalah, ngalingi marang sipingging.

05

Mangkono ilmu kang nyata, sanyatane mung we reseping ati,bungah ingaran cubluk, sukeng tyas yen den ina, nora kaya si punggung anggung gumunggung, ugungan sadina dina, aja mangkono wong urip.

06

Uripa sapisan rusak, nora mulur nalare ting saluwir, kadi ta guwa kang sirung, sinerang ing maruta, gumarenggeng anggereng anggung gumrunggung, pindha padhane si mudha, prandene paksa kumaki.

07

Kikisane mung sapala, palayune ngendelken yayah wibi, bangkit tur bangsaning luhur, lah iya ingkang rama, balik sira sarawungan bae durung, mring atining tata krama, nggon-anggon agama suci.

08

Socaning jiwangganira, jer katara lamun pocapan pasthi, lumuh asor kudu unggul, sumengah sesongaran,yen mangkono kena ingaran katungkul, karem ing reh kaprawiran, nora enak iku kaki.

09

Kekerane ngelmu karang, kakarangan saking bangsaning gaib, iku boreh paminipun, tan rumasuk ing jasad, amung aneng sajabaning daging kulup, Yen kapengkok pancabaya,
ubayane mbalenjani.

10

Marma ing sabisa-bisa, babasane muriha tyas basuki, puruitaa kang patut, lan traping angganira, Ana uga angger ugering kaprabun, abon aboning panembah, kang kambah ing siang ratri.

11

Iku kaki takokena, marang para sarjana kang martapi, mring tapaking tepa tulus, kawawa nahen hawa, Wruhanira mungguh sanjataning ngelmu, tan mesthi neng janma wreda, tuwin muda sudra kaki.

12

Sapantuk wahyuning Allah, gya dumilah mangulah ngelmu bangkit, bangkit mikat reh mangukut, kukutaning Jiwangga, Yen mangkono kena sinebut wong sepuh, liring sepuh sepi hawa, awas roroning ngatunggil.

13

Tan samar pamoring Sukma, sinukma ya winahya ing ngasepi, sinimpen telenging kalbu, Pambukaning waana, tarlen saking liyep layaping ngaluyup, pindha pesating supena, sumusuping rasa jati.

14

Sajatine kang mangkono, wus kakenan nugrahaning Hyang Widi, bali alaming ngasuwung, tan karem karamean, ingkang sipat wisesa winisesa wus, mulih mula mulanira, mulane wong anom sami.


S I N O M

01

Nulada laku utama, tumrape wong Tanah Jawi, Wong Agung ing Ngeksiganda, Panembahan Senopati, kepati amarsudi, sudane hawa lan nepsu, pinesu tapa brata, tanapi ing siyang ratri, amamangun karenak tyasing sesama.

02

Samangsane pesasmuan, mamangun martana martani, sinambi ing saben mangsa, kala kalaning asepi, lelana teki-teki, nggayuh geyonganing kayun, kayungyun eninging tyas, sanityasa pinrihatin, puguh panggah cegah dhahar, lawan nendra.

03

Saben nendra saking wisma, lelana laladan sepi, ngisep sepuhing supana, mrih pana pranaweng kapti, titising tyas marsudi, mardawaning budya tulus, mese reh kasudarman, neng tepining jala nidhi, sruning brata kataman wahyu dyatmika.

04

Wikan wengkoning samodra, kederan wus den ideri, kinemat kamot hing driya, rinegan segegem dadi, dumadya angratoni, nenggih Kanjeng Ratu Kidul, ndedel nggayuh nggegana, umara marak maripih, sor prabawa lan Wong Agung Ngeksiganda.

05

Dahat denira aminta, sinupeket pangkat kanci, jroning alam palimunan, ing pasaban saben sepi, sumanggem anjanggemi, ing karsa kang wus tinamtu, pamrihe mung aminta, supangate teki-teki, nora ketang teken janggut suku jaja.

06

Prajanjine abipraja, saturun-turun wuri, Mangkono trahing ngawirya, yen amasah mesu budi, dumadya glis dumugi, iya ing sakarsanipun, wong agung Ngeksiganda, nugrahane prapteng mangkin, trah tumerah darahe pada wibawa.

07

Ambawani tanah Jawa, kang padha jumeneng aji, satriya dibya sumbaga, tan lyan trahing Senapati, pan iku pantes ugi, tinelad labetanipun, ing sakuwasanira, enake lan jaman mangkin, sayektine tan bisa ngepleki kuna.

08

Luwung kalamun tinimbang, ngaurip tanpa prihatin, Nanging ta ing jaman mangkya, pra mudha kang den karemi, manulad nelad Nabi, nayakeng rad Gusti Rasul, anggung ginawe umbag, saben saba mapir masjid, ngajap-ajap mukjijat tibaning drajat.

09

Anggung anggubel sarengat, saringane tan den wruhi, dalil dalaning ijemak, kiyase nora mikani, katungkul mungkul sami, bengkrakan neng masjid agung, kalamun maca kutbah, lelagone dhandhanggendhis, swara arum ngumandhang cengkok palaran.

10

Lamun sira paksa nulad, Tuladhaning Kangjeng Nabi, O, ngger kadohan panjangkah, wateke tak betah kaki, Rehne ta sira Jawi, satitik bae wus cukup, aja ngguru aleman, nelad kas ngepleki pekih, Lamun pungkuh pangangkah yekti karamat.

11

Nanging enak ngupa boga, rehne ta tinitah langip, apa ta suwiteng Nata, tani tanapi agrami, Mangkono mungguh mami, padune wong dhahat cubluk, durung wruh cara Arab, Jawaku bae tan ngenting, parandene pari peksa mulang putra.

12

Saking duk maksih taruna, sadhela wus anglakoni, aberag marang agama, maguru anggering kaji, sawadine tyas mami, banget wedine ing besuk, pranatan ngakir jaman, Tan tutug kaselak ngabdi, nora kober sembahyang gya tininggalan.

13

Marang ingkang asung pangan, yen kasuwen den dukani, abubrah bawur tyas ingwang, lir kiyamat saben hari, bot Allah apa gusti, tambuh-tambuh solah ingsun, lawas-lawas graita, rehne ta suta priyayi, yen mamriha dadi kaum temah nista.

14

Tuwin ketib suragama, pan ingsun nora winaris, angur baya angantepana, pranatan wajibing urip, lampahan angluluri, aluraning pra luluhur, kuna kumunanira, kongsi tumekeng semangkin, Kikisane tan lyan among ngupa boga.

15

Bonggan kang tan mrelokena, mungguh ugering ngaurip, uripe tan tri prakara, wirya, arta, tri winasis, kalamun kongsi sepi, saka wilangan tetelu, telas tilasing janma, aji godhong jati aking, temah papa papariman ngulandara.

16

Kang wus waspada ing patrap, mangayut ayat winasis, wasana wosing Jiwangga, melok tanpa aling-aling, kang ngalingi kaliling, wenganing rasa tumlawung, keksi saliring jaman, angelangut tanpa tepi, yeku aran tapa tapaking Hyang Sukma.

17

Mangkono janma utama, tuman tumanem ing sepi, ing saben rikala mangsa,masah amemasuh budi, lahire den tetepi, ing reh kasatriyanipun, susila anor raga, wignya met tyasing sesame, yeku aran wong barek berag agama.

18

Ing jaman mengko pan ora, arahe para turami, yen antuk tuduh kang nyata, nora pisan den lakoni, banjur njujurken kapti, kakekne arsa winuruk, ngandelken gurunira, pandhitane praja sidik, tur wus manggon pamucunge mring makrifat.


P U C U N G
01

Ngelmu iku, kalakone kanthi laku, lekase lawan kas, tegese kas nyantosani, setya budya pangkese dur angkara.

02

Angkara gung, neng angga anggung gumulung, gogolonganira triloka, lekere kongsi, yen den umbar ambabar dadi rubeda.

03

Beda lamun, kang wus sengsem reh ngasamun, semune ngaksama, sasamane bangsa sisip, sarwa sareh saking mardi marto tama.

04

Taman limut, durgameng tyas kang weh limput, kereming karamat, karana karohaning sih, sihing Sukma ngreda sahardi gengira.

05

Yeku patut, tinulad-tulad tinurut, sapituduhira, aja kaya jaman mangkin, keh pramudha mundhi dhiri lapel makna.

06

Durung pecus,kesusu kaselak besus, amaknani lapal, kaya sayid weton Mesir, pendhak-pendhak angendhak gunaning janma.

07

Kang kadyeku, kalebu wong ngaku-aku, akale alangka, elok Jawane denmohi, paksa ngangkah langkah met kawruh ing Mekah.

08

Nora weruh, rosing rasa kang rinuruh, lumeketing angga, anggere padha marsudi, kana-kene kaanane nora beda.

09

Uger lugu, den ta mrih pralebdeng kalbu, yen kabul kabuka, ing drajat kajating urip, kaya kang wus winahyeng sekar srinata.

10

Basa ngelmu, mupakate lan panemu, pasahe lan tapa, yen satriya tanah Jawi, kuna-kuna kang ginilut triprakara.

11

Lila lamun, kelangan nora gegetun, trima yen kataman, sakserik sameng dumadi, trilegawa nalangsa srahing Batara.

12

Batara gung, inguger graning jajantung, jenak Hayang Wisesa, sana paseneten Suci, nora kaya si mudha mudhar angkara.

13

Nora uwus, kareme anguwus-uwus, uwose tan ana, mung janjine muring-muring, kaya buta-buteng betah nganiaya.

14

Sakeh luput, ing angga tansah linimput, linimpet ing sabda, narka tan ana udani, lumuh ala ardane ginawe gada.

15

Durung punjul, ing kawruh kaselak jujul, kaseselan hawa, cupet kapepetan pamrih, tangeh nedya anggambuh mring Hyang Wisesa.


G A M B U H
01

Samengko ingsun tutur, sembah catur: supaya lumuntur, dihin: raga, cipta, jiwa, rasa, kaki, ing kono lamun tinemu, tandha nugrahaning Manon.

02

Sembah raga puniku, pakartine wong amagang laku, susucine asarana saking warih, kang wus lumrah limang wektu, wantu wataking wawaton.

03

Inguni-uni durung, sinarawung wulang kang sinerung, lagi iki bangsa kas ngetok-ken anggit, mintoken kawignyanipun, sarengate elok-elok.

04

Thithik kaya santri Dul, gajeg kaya santri brahi kidul, saurute Pacitan pinggir pasisir, ewon wong kang padha nggugu, anggere guru nyalemong.

05

Kasusu arsa weruh, cahyaning Hyang kinira yen karuh, ngarep-arep urup arsa den kurebi, Tan wruh kang mangkoko iku, akale keliru enggon.

06

Yen ta jaman rumuhun, tata titi tumrah tumaruntun, bangsa srengat tan winor lan laku batin, dadi ora gawe bingung, kang padha nembah Hyang Manon.

07

Lire sarengat iku, kena uga ingaranan laku, dihin ajeg kapindhone ataberi, pakolehe putraningsun, nyenyeger badan mwih kaot.

08

Wong seger badanipun, otot daging kulit balung sungsum, tumrah ing rah memarah antenging ati, antenging ati nunungku, angruwat ruweting batos.

09

Mangkono mungguh ingsun, ananging ta sarehne asnafun, beda-beda panduk panduming dumadi, sayektine nora jumbuh, tekad kang padha linakon.

10

Nanging ta paksa tutur, rehning tuwa tuwase mung catur, bok lumuntur lantaraning reh utami, sing sapa temen tinemu, nugraha geming Kaprabon.

11

Samengko sembah kalbu, yen lumintu uga dadi laku, laku agung kang kagungan Narapati, patitis tetesing kawruh, meruhi marang kang momong.

12

Sucine tanpa banyu, mung nyenyuda mring hardaning kalbu, pambukane tata, titi, ngati-ati, atetetp talaten atul, tuladhan marang waspaos.

13

Mring jatining pandulu, panduk ing ndon dedalan satuhu, lamun lugu leguting reh maligi, lageane tumalawung, wenganing alam kinaot.

14

Yen wus kambah kadyeku, sarat sareh saniskareng laku, kalakone saka eneng, ening, eling, Ilanging rasa tumlawung, kono adile Hyang Manon.

15

Gagare ngunggar kayun, tan kayungyun mring ayuning kayun, bangsa anggit yen ginigit nora dadi, Marma den awas den emut, mring pamurunging lelakon.

16

Samengko kang tinutur, sembah katri kang sayekti katur, mring Hyang Sukma sukmanen sehari-hari, arahen dipun kecakup, sembah ing Jiwa sutengong.

17

Sayekti luwih prelu, ingaranan pepuntoning laku, kalakuan kang tumrap bangsaning batin, sucine lan Awas Emut, mring alame alam amot.

18

Ruktine ngangkah ngukut, ngiket ngrukut triloka kakukut, jagad agung gimulung lan jagad cilik, Den kandel kumandel kulup, mring kelaping alam kono.

19

Keleme mawa limut, kalamatan jroning alam kanyut, sanyatane iku kanyatan kaki, Sajatine yen tan emut, sayekti tan bisa awor.

20

Pamete saka luyut, sarwa sareh saliring panganyut, lamun yitna kayitnan kang mitayani, tarlen mung pribadinipun, kang katon tinonton kono.

21

Nging aywa salah surup, kono ana sajatining Urub, yeku urup pangarep uriping Budi, sumirat sirat narawung, kadya kartika katongton.

22

Yeku wenganing kalbu, kabukane kang wengku winengku, wewengkone wis kawengku neng sireki, nging sira uga kawengku, mring kang pindha kartika byor.

23

Samengko ingsun tutur, gantya sembah ingkang kaping catur, sembah Rasa karasa rosing dumadi, dadine wis tanpa tuduh, mung kalawan kasing Batos.

24

Kalamun durung lugu, aja pisan wani ngaku-aku, antuk siku kang mangkono iku kaki, kena uga wenang muluk, kalamun wus pada melok.

25

Meloke ujar iku, yen wus ilang sumelang ing kalbu, amung kandel kumandel ngandel mring takdir, iku den awas den emut, den memet yen arsa momot.

26

Pamoring ujar iku, kudu santosa ing budi teguh, sarta sabar tawekal legaweng ati, trima lila ambeh sadu, weruh wekasing dumados.

27

Sabarang tindak-tanduk, tumindake lan sakadaripun, den ngaksama kasisipaning sesami, sumimpanga ing laku dur, hardaning budi kang ngrodon.

28

Dadya wruh iya dudu, yeku minangka pandaming kalbu, inkang buka ing kijab bullah agaib, sesengkeran kang sinerung, dumunung telenging batos.

29

Rasaning urip iku krana momor pamoring sawujud, wujuddullah sumrambah ngalam sakalir, lir manis kalawan madu, endi arane ing kono.

30

Endi manis endi madu, yen wis bisa nuksmeng pasang semu, pasamaoning hebing kang Maha Suci, kasikep ing tyas kacakup, kasat mata lair batos.

31

Ing batin tan keliru, kedhap kilap liniling ing kalbu, kang minangka colok celaking Hyang Widi, widadaning budi sadu, pandak panduking liru nggon.

32

Nggonira mrih tulus, kalaksitaning reh kang rinuruh, ngayanira mrih wikal, warananing gaib, paranta lamun tan weruh, sasmita jatining endhog.

33

Putih lan kuningpun, lamun arsa titah teka mangsul, dene nora mantra-mantra yen ing lair, bisa aliru wujud, kadadeyane ing kono.

34

Istingarah tan metu, lawan istingarah tan lumebu, dene ing njro wekasane dadi njawi, raksana kang tuwajuh, aja kongsi kabasturon.

35

Karana yen kebanjur, kajantaka tumekeng saumur, tanpa tuwas yen tiwasa ing dumadi, dadi wong ina tan wruh, dhewekw den anggep dhayoh.


K I N A N T H I
01

Mangka kantining tumuwuh, salami mung awas eling, eling lukitaning alam, wedi weryaning dumadi, supadi niring sangsaya, yeku pangreksaning urip.

02

Marma den taberi kulup, angulah lantiping ati, rina wengi den anedya, pandak-panduking pambudi, bengkas kahardaning driya, supadya dadya utami.

03

Pangasahe sepi samun, aywa esah ing salami, samangsa wis kawistara, lalandhepe mingis-mingis, pasah wukir reksa muka, kekes srabedaning budi.

04

Dene awas tegesipun, weruh warananing urip, miwah wisesaning tunggal, kang atunggil rina wengi, kang mukitan ing sakarsa, gumelar ngalam sakalir.

05

Aywa sembrana ing kalbu, wawasen wuwus sireki, ing kono yekti karasa, dudu ucape pribadi, marma den sembadeng sedya, wewesen praptaning uwis.

06

Sirnakna semanging kalbu, den waspada ing pangeksi, yeku dalaning kasidan, sinuda saka satitik, pamotahing nafsu hawa, jinalantih mamrih titih.

07

Aywa mamatuh malutuh, tanpa tuwas tanpa kasil, kasalibuk ing srabeda, marma dipun ngati-ati, urip keh rencananira, sambekala den kaliling.

08

Upamane wong lumaku, marga gawat den liwati, lamun kurang ing pangarah, sayekti karendet ing ri, apese kasandhung padhas, babak bundhas anemahi.

09

Lumrah bae yen kadyeku, atetamba yen wis bucik, duwea kawruh sabodag, yen ta nartani ing kapti, dadi kawruhe kinarya, ngupaya kasil lan melik.

10

Meloke yen arsa muluk, muluk ujare lir wali, wola-wali nora nyata, anggepe pandhita luwih, kaluwihane tan ana, kabeh tandha-tandha sepi.

11

Kawruhe mung ana wuwus, wuwuse gumaib baib, kasliring titik tan kena, mancereng alise gatik, apa pandhita antige, kang mangkono iku kaki.

12

Mangka ta kang aran laku, lakune ngelmu sajati, tan dahwen pati openan, tan panasten nora jail, tan njurungi ing kaardan, amung eneng mamrih ening.

13

Kunanging budi luhung, bangkit ajur ajer kaki, yen mangkono bakal cikal, thukul wijining utami, nadyan bener kawruhira, yen ana kang nyulayani.

14

Tur kang nyulayani iku, wus wruh yen kawruhe nempil, nanging laire angalah, katingala angemori, mung ngenaki tyasing liyan, aywa esak aywa serik.

15

Yeku ilapating wahyu, yen yuwana ing salami, marga wimbuh ing nugraha, saking heb kang Maha Suci, cinancang pucuking cipta, nora ucul-ucul kaki.

16

Mangkono ingkang tinamtu, tampa nugrahaning Widhi, marma ta kulup den bisa, mbusuki ujaring janmi, pakoleh lair batinnya, iyeku budi premati.

17

Pantes tinulad tinurut, laladane mrih utami, utama kembanging mulya, kamulyaning jiwa dhiri, ora yen ta ngeplekana, lir leluhur nguni-uni.

18

Ananging ta kudu-kudu, sakadarira pribadi, aywa tinggal tutuladan, lamun tan mangkono kaki, yekti tuna ing tumitah, poma kaestokna kaki.

 

Falsafah Mistik Jawa


Wiwit jaman kawuri bebrayan Jawa diwernani mistik

Wong Jawa kang ateges manungsa kang lair utawa urip ing tanah Jawa lan kenthel diwernani kabudayan Jawa tansah nyoba ngudi larase utawa harmoni antarane jagad gedhe (makrokosmos) lan jagad cilik (mikrokosmos).


Kanggo nggayuh iku, wong Jawa duwe srana laku kebatinan utawa ritual mistik kejawen kanggo nemokakake rasa sejati ing sajroning pangumbarane sukma. Laku kebatinan utawa ritual mistik kejawen iku tumrap saperangan warga bebrayan isih nuwuhake pradondi.

Ana saperangan warga bebrayan kang ngarani yen laku kebatian utawa ritual mistik kejawen iku ora salaras kalawan majune jaman saiki, ora laras kalawan logika, lan akeh kang mbiji laku mistik kejawen iku ora salaras kalawan ajaran agama.

Kayadene terminologi dhasar ing laku mistik kejawen kang sinebut keblat papat lima pancer lan manunggaling kawula gusti wiwit jaman kawuri wis nuwuhake pamawas kang beda-beda.bedane panemu lan pitakonan kang gegayutan kalawan ritual mistik kejawen.

Piwulang-piwulang filsafati lan wejangan mistik saka para tokoh kang wis dadi legenda. Antarane yaiku Syeh Siti Jenar, Ki Ageng Soerjamentaraman, Syeh Amongraga lan Sunan Kalijaga.

Ing wiwitan dijlentrehake asal usule kejawen. Miturut andharan asal usul kejawen kawiwitan saka tokoh misteri aran Sri lan Sadono. Sri iku panjilmane Dewi Laksmi, sisihane Dewa Wisnu lan Sadono iku panjilmane Wisnu dhewe.

Dewi Sri lan Wisnu iki, miturut andharan ing Tantu Panggelaran pancen tau diprentah mudhun ing ngarcapada lan dadi leluhure manungsa ing tanah Jawa. Dewi Sri nitis marang Dewi Candrakirana saka krajan Daha. Dene Sadono nitis dadi Raden Panji.

Saka crita mula bukane manungsa Jawa adhedhasar crita ing Tantu Panggelaran iku wis nuduhake yen wiwit jaman kawuri bebrayan kejawen pancen akeh ngugemi lan cedhak kalawan mistik. Laku lan paugeran mistik wis ajur-ajer kalawan urip lan panguripane wong Jawa.

Mistik Sri lan Sadono iki ing tradhisi kejawen sabanjure ninggalake keyakinan lan tradhisi patung cilik aran Lara Blonyo. Dene piwulang lan paugeran kuna kang dadi pathokan kang raket gandheng cenenge kalawan mistik Sri-Sadono yaiku falsafah Ajisaka.

Ajisaka ateges cagak utawa saka guru kang nyangga lan ndadekake santosane jiwa manungsa, yaiku religiusitas. Religiusitas Jawa ora liya mistik kejawen. Mistik kejawen mujudake saka guru urip lan panguripane kejawen. Karana iku, kejawen tanpa mistik ateges ora sampurna kejawene. Kejawen lan mistik wus nyawiji dadi wujude religi mistik kejawen.

Kejawen lelandhesan crita Sri-Sadono dianggep makili jaman nalika manungsa Jawa isih bodho. Nalika Ajisaka tumeka ing tanah Jawa, bebrayan Jawa ngancik dadi bebrayan kang duwe ngelmu. Ya Ajisaka iki kang sabanjure dadi saka guru ngelmune wong Jawa. Ajisaka didunungake minangka tokoh kang mulangake kejawen ndeles utawa asli.

Bebrayan kejawen kang maneka rupa lan warna, ngasilake maneka warna golongan lan tradhisi ing panguripane wong Jawa. Malah ing sanjerone akeh paguyuban-paguyuban kang tansah ngrembug alam uripe. Paguyuban-paguyuban iku luwih asipat mistis lan adhedhasar konsep rukun. Pawitan dhasare komunitas iki mung arupa tekad lan niat kang padha kanggo nguri-uri tradhisi leluhur. Saben tlatah kejawen uga duwe paugaren mligi. Saben tlatah duwe kosmogoni lan mitos dhewe. Mitos-mitos ing saben tlatah kejawen iku ana kang didadekake keblating urip, dipuja lan disuyuti sarta didunungake ing papan kang mligi ing jagad uripe.

Wong Tengger ing Jawa Timur duwe falsafah mistik dhewe. Wong Banyuwangi uga duwe legenda gegayutan mula bukane kutha Banyuwangi. Bebrayan Ponorogo duwe sesanti mistik, yaiku aja ngaji ing pondhok, ngajia ing Ponorogo. Samono uga ing tlatah Yogyakarta. Nganti saiki wong Yogyakarta isih percaya yen Kangjeng Ratu Kidul iku wujud keyakinan mistike Panembahan Senapati.

Nalika nglakoni tradhisi kejawen, wong Jawa tansah ngugemi budaya leluhur kang asipat turun temurun. Karana iku kanthi sadhar apa ora, wong Jawa tansah mumpangatake karya sastra leluhur minangka pondasi uripe. Karya sastra iku kayadene Babad Tanah Jawa, Serat Centhini, Mahabarata, Serat Wedhatama lan liyane kang tansah mernani maneka rupa tradhisi kejawen kang urip nganti saiki.

Tradhisi kejawen uga asipat lentur lan akomodatif, saengga bisa nampa keyakinan asumber liya. Kejawen bisa nampa ajaran agama Hindu, Budha, Islam, Kristen kang diracik kanthi mentes ing paugerane wong-wong abangan. Abangan mujudake perangan religiusitas Jawa kang asli. Ana candhake.


Akeh pepundhen Jawa kang sugih pengalaman mistik


Wong Tengger ing Jawa Timur duwe falsafah mistik dhewe.

Wong Banyuwangi uga duwe legenda gegayutan mula bukane kutha Banyuwangi. Bebrayan Ponorogo duwe sesanti mistik, yaiku aja ngaji ing pondhok, ngajia ing Ponorogo. Samono uga ing tlatah Yogyakarta. Nganti saiki wong Yogyakarta isih percaya yen Kangjeng Ratu Kidul iku wujud keyakinan mistike Panembahan Senapati.

Nalika nglakoni tradhisi kejawen, wong Jawa tansah ngugemi budaya leluhur kang asipat turun temurun. Karana iku kanthi sadhar apa ora, wong Jawa tansah mumpangatake karya sastra leluhur minangka pondasi uripe. Karya sastra iku kayadene Babad Tanah Jawa, Serat Centhini, Mahabarata, Serat Wedhatama lan liyane kang tansah mernani maneka rupa tradhisi kejawen kang urip nganti saiki.

Tradhisi kejawen uga asipat luwes lan akomodatif, saengga bisa nampa keyakinan asumber liya. Kejawen bisa nampa ajaran agama Hindu, Budha, Islam, Kristen kang diracik kanthi mentes ing paugerane wong-wong abangan. Abangan mujudake perangan religiusitas Jawa kang asli.

Sarujuk apa ora, Syekh Siti Jenar wis mernani jagad mistik kejawen. Mistik kang diwulangake dening Syekh Siti Jenar pancen nuwuhake pradondi nganti tumeka saiki. Apamaneh nalika dheweke ngrembug babagan Gusti Kang Maha Kuwasa lan babagan pati.

Ana saperangan bebrayan nganggep piwulang mistik saka Syeh Siti Jenar kalebu kaku, mistike akeh sing landhep dudu sing alus. Ana uga bebrayan kang ngecap yen dheweke iku nganut ajaran kang ora bener, nerak paugeran agama Islam kang disebarake para Walisanga.

Tokoh mistik kejawen Ki Ageng Soerjamentaraman kalebu paraga mistik kejawen kang prasaja. Pengalaman uripe kebak mistik. Uripe kang prasaja sejatine uga perangane mistik. Kekaremane ngumbara, nyepi lan nekani papan-papan kang wingit uga mujudake laku mistik kang asipat implementatif.

Ki Ageng Soerjamentaraman asale saka njeron beteng (wewengkon Karaton), yaiku putrane Sri Sultan Hamengkubuwono VII lan BRA Retnomandojo. Pengalaman mistike kabelu ngedab-edabi. Uripe kebak laku lan prihatin. Karana iku ing sawijining wektu dheweke mbatin,”Seprana-seprene aku kok durung tau kepethuk wong”.

Dene tokoh mistik Syeh Amongraga kang ora liya putra muride Sunan Giri, ing uripe akeh nyinau agama Islam kang kebak tasawuf. Amongraga sinau agama Islam ing pesantren Karang Banten, gurune Syeh Ibrahim bin Abu Bakar. Kridhane ngudi ngelmu tasawuf iku kang ndadekake dheweke antuk ngelmu kejawen, yaiku campuran antarane Islam lan Jawa, kondhang sinebut ngelmu tuwa.

Saka Walisanga, Sunan Kalijaga mujudake wali kang dadi pepunden ing bebrayan Jawa. Nalika nglakoni kuwajibane minangka wali, Sunan Kalijaga bisa migunakake cakrik dakwah cara estetik-sufistik. Sunan Kalijaga kasil ngemonah mistik kejawen saengga katon alus.

Ing babagan ngibadah, Sunan Kalijaga ngripta jeneng panakawan ing wayang kulit purwa. Semar saka tembung Arab simaar utawa ismarun, tegese paku kang ngadhut filosofi piranti kanggo nancepake barang supaya kuwat, ora mingkuh lan kenceng. Nala Gareng saka tembung Arab nala (nampa) kang ing Basa Jawa ateges ati lan khairan (tumindak kang apik).

Petruk saka tembung Arab fatruk (tinggalna), yaiku tinggalna samubarang kang ala utawa nahi munkar. Lan Bagong saka tembung Arab baghoo, tegese nimbang antarane rasa lan pikir, antarane sing ala lan sing apik, antarane sing bener lan sing kleru.

Saliyane ngandharake para paraga mistik kejawen kang menjila kayadene Syeh Siti Jenar, Ki Ageng Soerjamentaraman, Syeh Amongraga lan Sunan Kalijaga, panganggit uga njlentrehake maneka laku lan tata cara ing jagad mistik kejawen.

Semedi mujudake rodhane mistik. Ing semedi iki nglibetake rasa kang sejati. Ngelmu rasa sejati iki bisa kagayuh kanti eneng, ening, enung lan nir ing budi utawa suwung. Laku iki kang sinebut semedi, yaiku nyepi, mati raga, mesi raga saengga kuwawa nemokake Gusti Kang Maha Kuawasa ing atine utawa rasa pangrasane.

Laku tapa mujudake mesin mistik. Tapa kang dikarepake yaiku tata cara urip kang tansah diwernani laku-laku spiritual kayadene tapabrata, tirakat, ngurang-ngurangi lan laku liyane. Laku tapa iki dilakoni kanthi cara mutih, nglowong, ngepel, ngebleng lan sawenehing laku tapa liyane.

Tata cara ing mistik kejawen liyane yaiku ngraga sukma. Ngraga sukma ing mistik kejawen mujudake laku kanggo nggayuh kasunyatan. Ngraga sukma utawa mati sajroning ngaurip uga mujudake dalan lempeng tumuju Gusti Kang Maha Kuwasa. Karana iku ngraga sukma kagolong pengalaman kang asipat subyektif.

Wusanane, mistik kejawen diakoni apa ora pancen dadi perangan uripe bebrayan Jawa. Laku mistik apadene kapercayan mistik tuwuh, ngrembaka lan dileluri jumbuh kalawan uripe kabudayan ing bebrayan Jawa. Pradondi kang tuwuh ora mahanani matine mistik kejawen.

Bab Kawruh

Mangertos punika salah satunggaling bab ingkang sesambetan kaliyan muluring pamikir, ingkang sakawit saged mangertos sebab saking mikir utawi mangertos sebab saking pangraos.

Sadaya kempaling pangertosan kala wau mujudaken undhuh-undhuhan saking sumereb, kasebat kaweruh. Punika amargi asalipun saking tumanduk ing weruh. Lha nyumerabi punika saged dipun tegesi nanggapi dhateng ebahing indriya, nabet saha mangertos dhateng tabet punika. Nampi ebahing indriya saged kanthi nginjen, mrisani, mireng, ngambet, ngraosaken, lan nggrayangi.

Amila ing blabaraning piwulang, panglantih sagedipun olah nalar lan guneman kanthi patitis [njlentrehaken punapa ingkang sampun dipun sumerabi], punika raket supeket sesambetanipun kaliyan piwulang nyumerabi kawontenanipun [pangrembuging] barang-barang, basa monceripun mungel Zaakonderwijs verbonden met spreek en verstands oefeningen.

Pikajenganing manungsa ingkang kasurung dening raos hambetahaken saha niyatipun kepingin mangertos punika ingkang dados dhasaring kaweruh. Saking daya pakartining pikir, kaweruh punika lajeng nuwuhaken pangertosan.

Tuwuhing pangertosan punika boten cekap namung saking ngapalaken utawi nirokaken isining buku utawi saking maos reriptan ing Pawartos Jawi upaminipun, lajeng njajal-njajal piyambak ngiras pantes nyinau neniteni lan nggagas-nggagas utawi nglimbang-nglimbang.

Ilmu iku kalakone kanthi laku, sadaya piwulang punika sagedipun tumanja kedah kanthi tumandang utawi nglampahi piyambak, boten cekap namung taberi ngemba-ngemba damel warna-warni pitakenan, nanging kedah purun nyobi madosi piyambak jawaban saking pitakenanipun kalawau.

Pancen pikiran punika ingkang saged nuntun kitanyinau kaweruh. Awit saking punika kaweruh lelandhesan barang mesthi, tegesipun wonten bukti mawujud nyata wontenipun lan saged dipun buktekaken kanthi limrah, pinanggih ing nalar saha encering pikir.

Ing kaweruh boten wonten bab ingkang winadi, sadaya kedah dipun dhasaraken barang ingkang mesthi. Pitados dhateng dhiri pribadi saha pikajengan ingkang sentosa, punika ingkang dipun betahaken kangge nyinau kaweruh, saking tataran ngira weruh, ngaku weruh, ngantos dumugi nyata weruh utawi temen weruh [badhe kapisah kababar ing wingking]. Sapunika badhe kula lajengaken malih anggen kula gendhu-gendhu rasa bab kaweruh, mliginipun kaweruh bab nalar.

Kaweruh bab nalar punika kaweruh ingkang madosi dhateng hukum-hukumipun pikir. Nalar gadhah kewajiban madosi dhateng cara utawi teknikipun mikir. Ing sabrang Kilenan kaweruh bab nalar punika dipun wastani logika, saking tembung logos ingkang ngemu teges piwulang kangge cara mikir ingkang mlesed, saha nyukani pitedhah supados boten mlesed.

Pramila logika ugi dipun wastani piwulang bab rasio utawi perbandingan, amargi logika saweg tumindak makarya manawi wonten tiyang mastani *anu* dipun gandheng kaliyan *anu* sanesipun, ngantos nuwuhaken pamanggih.

Supados pikir wau ketingal, pikir wau dipun wujudaken mawi tembung/ukara/basa. Logika lajeng ngonceki pamanggih wau lan ngudi dhateng ceplesipun pamanggih wau, tegesipun madosi zhang-zhanganipun, inggih punika gandhengipun si *anu* kaliyan pun *anu* sanesipun wau, cocog miturut nalar punapa boten.

Sanadyan zhang-zhanganipun utawi gandhengipun wau sampun miturut paramasastra, nanging isinipun ukara sok saged cocog lan sok ugi saged mlesed kaliyan kanyatanipun. Ingkang dipun wastani cocog manawi boten mlesed. Pamanggih ingkang mlesed punika kosokwangsul kaliyan pangertosan [upaminipun: pasagi-bunder], utawi boten laras malah congkrah kaliyan pengalaman sanyatanipun [upaminipun: geni-adhem].

Logika boten madosi kasunyatan awit punika sanes wajibipun. Madosi leres utawi ngudi dhateng sejatining bener punika dados tanggel-jawabipun Filsafat, sanes urusanipun Logika [ingkang mligi namung madosi bener tumrap bageyanipun], dados benten kaliyan Filsafat ingkang madosi bener tanpa wates, umum, mutlak.

Logika namung dados prabot kangge nitipriksa lampahing pikir ingkang leres. Tiyang saweg saged madosi kasunyatan utawi sejatining bener manawi anggenipun ngedalaken pamanggih wau boten nalisir saking nalar, inggih makaten punika ingkang dipun wastani lampahing pikir ingkang leres. Ngantos dumugi pundi pentog wohipun pikir, punika boten dados obyek wawasanipun logika.
Kados ingkang sampun kula serat lan kapacak ingPawartos Jawi mriki riptan asesirah Lung Tinampen, satunggaling pamanggih punika saged dipun wujudaken sarana ngaku utawi selak, ngantebaken/positif utawi ngorakaken/negatif, dados saged ya utawi ora, inggih punapa boten [manawi ngedalaken pamanggih mbokya aja karo ngeden].

Pamanggih punika rak namung keyakinan, ingkang tiyang sanes boten kedah sarujuk, “Lho, punika rak pamanggih panjenengan, manawi miturut kula boten makaten …”, sanadyan ta anggenipun ngedalaken pamanggihipun wau kanthi lelandhesan bukti-bukti ingkang kiyat.

Dados pamanggih punika namung mahyakaken *mbokmanawi*, sanes barang ingkang sampun tamtu kasunyatanipun [they express probabilities rather than certainties] lan taksih ngemu suraos *kinten-kinten* [they are subject to doubt].

Saben tiyang tamtu anggadhahi pengalaman ingkang dipun alami piyambak. Manawi tiyang kathah ugi nggadhahi pengalaman ingkang sami lan hasilipun inggih sami, lajeng pengalaman wau dipun wastani pengalaman obyektif, awit wonten cundhukipun antawisipun pengalaman subyektif lan obyektif ngantos tiyang saged ngertos-ingertosan, lajeng saged linton-lintonan pamanggih mawi dhasar nalar.

Nalar wau lajeng saged mbedakaken pundi ingkang cocog lan pundi ingkang mlesed. Wonten ing babagan kasusilan, tiyang saged mbedakaken pundi ingkang leres lan pundi ingkang klentu sarana nalar. Wonten ing pikir, tiyang saged mbedakaken nyata lan ora nyata, cocog lan mlesed. Kangge ngedalaken pamanggih, tiyang saged mastani manawi positif [ya/ngaku/ngantebaken]: godhonge ijo. Utawi manawi negatif/ora/selak/ngorakaken: godhonge ora ijo.

Wujudipun ingkang sanyatanipun [gagasanipun nyata utawi nyatanipun] pancen kados ingkang dipun tingali tiyang wau sanadyan cara nerangaken benten. Bentenipun manawi nerangaken sarana positif, punika genah nyata/konkrit, upaminipun: ijo. Cetha warnanipun setunggal inggih punika ijo, nanging saged ugi dipun terangaken manawi *ora ijo* punika saged nggadhahi teges warni-warni, waton boten ijem.
Manawi tiyang ngedalaken pamanggih, punika tamtu mawi dhasar keyakinan ingkang leres sampun kados makaten punika wontenipun, tegesipun tiyang wau nggadhahi kemanteban tumrap bab ingkang dipun pikir, dene pamanggih wau saged nggambaraken keyakinanipun.

Keyakinan wau saged ngengingi punapa satunggaling bab punika *saged kelampahan*, *boten saged kelampahan babarpisan*, *kedah kelampahan*, utawi *saged kelampahan dados saestu*.

Bab ingkang *kedah kalampahan*, punika tamtu ugi *saged kelampahan*, dados boten dipun endani lan *kedah kalampahan*, wonten ing salebetipun kawontenan ingkang kados punapa kemawon.

Kosokwangsulipun, bab ingkang *saged kelampahan dados saestu*, punika ugi tansah kadosa pundi kemawon punika *kedah kelampahan*, jalaran manawi boten, tamtunipun bab wau boten badhe kelampahan.

Bab ingkang *boten saged kelampahan babarpisan*, punika boten saged kelampahan kanthi kados punapa kemawon. Kosokwangsulipun, bab ingkang *saged kelampahan*, punika wonten warni-warni caranipun *kinten-kinten* saged kelampahan. Watesipun *kinten-kinten* wau celak kaliyan *kedah kelampahan*, nanging tamtunipun boten saged sami kaliyan *kedah kelampahan* wau.

Ingkang boten saged dipun kinten-kinten punika tansah *saged kelampahan*, nanging punika watesipun celak kaliyan *boten saged kelampahan babarpisan*, nanging ugi boten saged sami kaliyan *boten saged kelampahan babarpisan*. Manawi ingkang *saged kelampahan* punika *saged kelampahan dados saestu*, inggih lajeng dados *nyata*.

Punapa ingkang sampun nyata saestu, punika tansah kadosa pundi kemawon sampun kedah makaten. Manawi punika boten saged dipun tampi, sadaya ingkang nyata badhe ical sesambetanipun kaliyan ingkang rasional. Dados ingkang *kedah kelampahan* punika ugi nyata badhe dados nyata lan punika *kedah kalampahan*, wonten ing kawontenan ingkang kados punapa kemawon.

Kosokwangsulipun, ingkang sampun dados nyata, punika inggih *kedah kalampahan*, sanadyan gandhenganipun boten saged dipun tedhahaken [dipun ketingalaken]. Tiyang ngedalaken pamanggih ingkang limrah dipun dhasaraken mawi punapa ingkang ketingal ing mripat, upaminipun: godhonge ijo. Pamanggih wau mawi dipun yakini saestu kanthi tamtu. Tanpa keyakinan ingkang sentosa/pasti wau, tiyang boten saged mikir miturut nalar/logika.

Saged ugi pamanggih wau lajeng kasusul boten leres jalaran mripatipun goroh, nanging pamanggih wau lajeng saged dipun leresaken, dipun ewahi dados cocog. Nanging *caranipun* ngedalaken pamanggih boten lepat, awit sanadyan pancadriyanipun boten saged dipun pitados satus persen, nanging pamanggih ewa semanten tetep pitados dhateng keyakinanipun.

Punika amargi nalika ngedalaken pamanggih taksih pe-dhe bilih kawontenan wau inggih kados nalika dipun sumerebi/tingali, punika dados dhasaripun sedaya cara mikir [ingkang cundhuk kaliyan nalar]. Mawi dhasar punika satunggaling pamanggih saged ngengingi bab ingkang boten kedadosan utawi bab ingkang dereng kedadosan. Pamanggih kados makaten wau taksih nggadhahi teges *kinten-kinten*. Tumrap ingkang sampun *tamtu* punika ugi nggadhahi undha-usuk. Wonten *tamtu ingkang mesthi*, lan wonten *tamtu ingkang mesthi boten*. Upaminipun: *tamtu ingkang mesthi* bilih sebageyan punika langkung alit tinimbang kaliyan wetah [the whole should always be greater than any of its parts], punika minangka tuladha tamtu ingkang boten saged dienyang malih, liripun jawabanipun sampun gumathok. Punika saged damel conto manawi badhe ngrembag bentenipun punapa ingkang namung *pamanggih* lan punapa ingkang saged kawastanan *kaweruh *.

Dipunwastani kaweruh manawi barang ingkang saweg dipun pikir punika njalari kita mikir kanthi cara tartamtu, ingkang sampun boten saged dienyang malih. Anggen kita mikir madosi jawabanipun arahipun tumuju dhateng jawaban ingkang sami, boten wonten pilihan sanesipun malih. Mila jawabanipun boten saged dipun lebetaken dhateng ewoning pamanggih pribadi malih, amargi saben tiyang waras mesthi sarujuk utawi sami pamanggihipun bilih saperangan punika mesthi langkung alit tinimbang kaliyan ingkang taksih wetah.

Kosokwangsulipun, manawi kita taksih rumaos bebas anggen kita mikir madosi jawabanipun, punika taksih winates arupi pamanggih, dede kaweruh. Minangka tuladha: “Punapa tiyang Jawi remen dhahar gudheg?” *Temtu ingkang mesthi boten* bilih loro ping loro kuwi padha karo lima. Tamtu-tamtu kados nginggil wau ngengingi babagan ingkang abstrak lan tumrap barang-barang ingkang wujudipun sarana dipun sukani pangertosan/definisi, mila abstrak/boten nyata.

Benten kaliyan babagan ingkang konkrit/nyata. Wonten ingriku, sanadyan tamtu, nanging taksih wonten mlesedipun. Manawi wonten mendhung lelimengan, kula sanjang “Wah udan”, sanadyan kula saged lepat, nanging sekedhik sanget amargi limrahipun inggih jawah saestu, mesthi udane. Nanging sanadyan namung sakedhik, kula ugi saged mlesed, sareng wonten angin ageng, mendhungipun ical, boten saestu jawah … weee ngapusi mendhunge!

Nanging ugi wonten kawontenan ingkang tamtu kenging dipun temtokaken nyata saestu, upaminipun: sepur Taksaka mangkat saking Yogya tujuwanipun dhateng Jakarta, punika tamtu ingkang kenging dipuntemtokaken nyata saestu badhe dumugi Jakarta, awit umumipun badhe dumugi Jakarta.

Nanging ugi wonten malih kawontenan bilih katemtuan wau gumantung saking ingkang ngendika piyambak. Upaminipun kados conto kula ing ngajeng: “Wah hawane kok adhem biyanget”, kamangka ingkang dipun ajak wicantenan saweg kringeten gobyos.

Dados saged dipun tetepaken bilih wonten ing babagan konkrit/nyata, bab tamtu punika taksih saged dienyang, nanging wonten ing babagan ingkang abstrak/boten nyata, bab tamtu punika sampun boten saged dipun awis malih, fixed price, tamtu nggih tamtu, nanging, sepisan malih nanging … manawi sampun sami cocogipun ing bab definisinipun. Tegesipun, manawi pangertosanipun boten saged sami, wonten ing babagan abstrak wau ugi boten wonten tamtu ingkang satus persen tamtu.
Para sutresna Pawartos Jawi ingkang saweg rumagang ing damel, ingkang saweg suka parisuka sasampunipun pikantuk suka bebungah saking akathah, ingkang gesangipun nyawo glethak namung dalederan tansah dhahar tuwin nendra kewala, punapa dene ingkang namung lelambaran sumendhe dhateng kodrat, wewengan, wewarah, sasmita, lumantar acara-acara ritual, lan sapanunggalanipun.

Sampun njih, sapunika keparenga kula minca-mincu umik-umik ngungelaken aji-aji tan ana ajine:

Ila-ila dina sinabetna ing ila duni tinebihna tulak sarik dhumawahing tawang-towang, kalilanana ingriki Mastoni njegur mak byurrr, tumut ceciblon penak seger munyer-munyer mak serrrr, sinambi tetembangan hambarang jantur tuwin hambalang gondhang tutur, sanadyan namung badhe sinurak hambata rubuh kabalang tetembungan nonjok wadhuk nyogrok tenggak dening para *sutresna* budaya ingkang anggung memardi mardawaning budaya luhur, nanging pangandikanipun sarwa-sarwi jeleh-jeleh anjelalak sajak ngemu groyok boten wewah menthes lan maedahi punapa dene salaras kaliyan kayektosan mekar mungkaring jaman gagrag enggal, puput pepet pepunthoning nggalih lajeng boten ajrih ing tumindak worsuh ngidak-idak asmanipun asanes ing sangajengipun akathah, nama tiyang pancen sampun remuk rempu rasa retu panggraitanipun, bangsat keparat!

Murih boten sangsaya kapanjangan panglantur kula, prayoginipun kula lajengaken malih nyobi ngonceki bab Meruhi Kaweruh punika.

Nyata Weruh, Ngakoni Weruh, lan Ngira Weruh

Tataran Nyata Weruh

Wanci sonten kula saweg mlampah-mlampah. Sareng dumugi margi prapatan ingkang rame, kula sumerab wonten becak kaserempet truk gandheng, becak jempalik, penumpange wutah, tangise mutri Cina, sambate wedhus Jawa, gelasaran melas asih. Kaweruh kula ing inggil wau nama tuwuh saking temen weruh utawi saking nyata weruh, sarana manoni piyambak prastawa utawi kedadosanipun, dede saking tembung jare.

Kaweruhipun tiyang ingkang saking nyata weruh utawi temen weruh, punika kaweruh ingkang tuwuh saking panyrawungipun pancadriya kita dhateng jagad gumelar. Kaweruh ingkang asalipun kados mekaten punika, tiyang sinten kemawon manawi dipuntakeni jawabanipun mesthi sami, sauger tiyang wau taksih waras utawi boten gothang salah satunggaling pancadriyanipun, upaminipun: es punika asrep, sarem punika asin [yen duwe karep mbok aja isin-isin].

Tataran Ngaku Weruh

Tiyang jaman samangke sampun sami ngakeni bilih bumi punika bunder radi lonjong sakedhik. Kajawi punika, bumi punika ebah mubeng ngubengi porosipun, sarana makaten lajeng lumampah ngubengi surya. Dene pun sasangka lampahipun ngubengi bumi.

Kaweruh kados conto ing inggil punika nama kaweruh nyata, ingkang tuwuh saking ngaku weruh utawi ngakoni weruh awit kaweruh wau tuwuh saking muluring pamikir, tuwuh saking kamajenganing pamikiranipun manungsa.

Manawi pamikir kita boten mulur, inggih boten saged katuwuhan kaweruh makaten wau. Punika jalaran manawi kita namung lugu migunakaken pancadriya lan raos pangraos, cobi bumi punika manawi dipun sawang ngangge paningal, mrika-mrika rak ketingalipun radin kemawon, namung kados klasa memet dipun gelar, boten awangun bunder. Saya kok dipun cariyosaken bumi punika ngubengi surya, sangsaya boten mathuk awit ingkang genah miturut pangraosing manah kita surya ingkang ngubengi bumi.

Makaten manawi tiyang namung ngangge pirantos pancadriya lan raos pangraos. Nanging sareng tiyang pikiranipun saya majeng, dangu-dangu kraos, ngertos manawi bumi punika bunder, antawisipun dipun buktekaken kaliyan sinten niku sarana nitih baita ing seganten, angkatipun mangilen terus, jebul njedhulipun lha kok saking wetan. Ingriku tiyang tansaya kenceng anetepaken bilih bumi punika bunder.

Tuladha malih bab muluring pikir: Kita sadaya ngakeni manawi ing tembe kita mesthi pejah. Raos ngakeni makaten punika sayektosipun inggih tuwuh saking muluring pamikir, jalaran kita tansah manoni bilih sadaya ingkang asipat gesang punika ing tembe mesthi sami nemahi pejah. Wekasan saking muluring pamikir kita, kita lajeng wani netepaken bilih kita sadaya punika ugi badhe nemahi pejah sanadyan dereng sumerab benjang punapa.

Tataran Ngira Weruh

*Kaweruh* ingkang tuwuh saking ngira weruh makaten nyatanipun pancen ora weruh, dados sanes kaweruh [kangge nggampilaken anggen kita mbandhingaken lajeng kula dadosaken setunggal ingriki]. Nanging sanadyan nyatanipun ora weruh, sampun dados wataking manungsa, manawi dipun peksa-peksa purih weruh inggih saged, hla lajeng ngira-ngira.

Upami wonten pitakenan, “Bab lelampahanipun tiyang sasampunipun pejah punika kados pundi?” Punika pamanggihipun tiyang satus trekadhang inggih warni satus. Lah sayektosipun dipun punapak-punapakna tiyang boten sumerab. Mila manawi wonten ingkang kenceng netepaken pamanggihipun, saupami dipun suwun kapurih mbuktekaken saknyatanipun inggih glagapen. Dados agami punika sanes kaweruh, nanging punika pangandel/iman/faith, tiyang kantun ngandel kaliyan boten.

Tiyang badhe ngandel dhateng rembaging sanes punika ugi wonten saratipun: tiyang ingkang cariyos wau mitadosi, lan salajengipun angsal paseksen tiyang tiga sekawan gangsal cariyosipun sami, cocog kaliyan rembagipun tiyang sanes ingkang mitadosi wau.

Upami wonten tiyang cariyos bilih ing New York punika saben taun dhawah salju. Lha ingkang cariyos makaten boten tiyang setunggal kalih, prasasat kathah sanget, cariyosipun nggih sami, cocog boten beda-beda. Lah punika ugi kenging dipun pitados sanadyan punika taksih tembung jare. Saupami ing tembe saged tindhak dhateng Noo Yawk piyambak ing wanci musim asrep, kaweruhipun tiyang wau saged dados kasunyatan. Ing ngriki kaweruh wau lajeng ngancik saking tataran ngira weruh tumuju dhateng tataran nyata weruh. Sing maune mung jare, sapunika sampun saged mbuktekaken piyambak manawi ing Noo Yawk dhawah salju ing wanci musim asrep.

Makaten ugi kaweruh saking agami [saking ngira weruh], punika taksih gondar-gandir. Nanging saged ugi ngancik dhateng tataran ngaku weruh sarana muluring pamikir, lan saged ugi ngancik dhateng tataran nyata weruh. Ning inggih saged mbleduk tanpa kukuban. Upami wonten pitakenan kados ing ngajeng, “Swarga lan neraka punika punapa pancen wonten lan kados pundi?”

Pitakenan punika manawi badhe dipun jawab mawi wewaton tataran nyata weruh genah boten saged, jalaran tiyang ingkang badhe jawab wau tiyang gesang ingkang dereng nate pejah lan dereng nate ngalami utawi ngraosaken piyambak kados pundi swarga neraka punika..Yen wantun cariyos kados pundi lelampahanipun tiyang sasampunipun pejah lajeng manggen ing swarga utawi neraka, punika mesthi ngapusi, goroh.

Saged ugi dipun *buktekaken*, nanging kedah mangkat saking wewaton tataran ngakoni weruh utawi saking muluring pamikir, awit muluring pamikir punika ugi wonten ingkang dumugi kasunyatan. Nanging kedah prayitna paseksenipun, manawi sepen ing tandha saksi namanipun taksih wonten in tataran ngira weruh, dados namung kapitadosan.

Tuladha malih: Sukarjo ngakeni bapakipun punika pun Wakidjo. Pangakenipun Sukarjo punika sayektosipun sakawit mesthi namung ngira weruh, namung saking kapitadosan, awit dipun punapak-punapakna pun Surya mesthi boten utawi dereng sumerab bapakipun punika sinten, wong wiwit dereng mbrojol sampun dipun *bucal*. Sumerabipun Sukarjo punika saking ibunipun [utawi tiyang sanes] ingkang nyariyosaken bilih Wakidjo punika bapakipun, sarta saksinipun kuwawi, inggih punika tiyang-tiyang ingkang katranganipun sami, cocog. Sareng sasampunipun dipun padosi lan saged kepanggih, nyata leres bilih pun Wakidjo punika bapakipun. Lha ingriki kaweruhipun Sukarjo ingkang sewaunipun mangkat saking tataran ngira weruh, sapunika sampun saged ngancik dhateng tataran nyata weruh.

Dados *kaweruh* agami punika prayoginipun kita tampeni kanthi muluring pamikir rumiyin, salajengipun kita kedah nyinau gladhen piyambak, ngantos saged ngancik tataran nyata weruh. Kados pundi? nyuwun pangapunten awit kula piyambak dereng dumugi ingriku.

You know, legalism has never been my strong suit. I simply don’t see the difference in the goals of the various paths. Belief can bring comfort, that’s very true, at least comforting thoughts, although it can also bring other things.

Ing wasana, mugi lumintuning pudyastawa saking Gusti hambabar daya pangaribawa ingkang tumandhuk dhumateng kawula dasih.

 

Doa Nabi Sulaiman Menundukkan Hewan dan Jin

  Nabiyullah Sulaiman  'alaihissalam  (AS) merupakan Nabi dan Rasul pilihan Allah Ta'ala yang dikaruniai kerajaan yang tidak dimilik...